حبس از کارافتادگان، زنان و کودکان اهل بغیحبس از کارافتادگان، زنان و کودکان اهل بغی از مباحث فقهی و حقوقی مربوط به حقوق زندانی و درباره حکم زندانی کردن از کارافتادگان، زنان و کودکان اهل بغی بحث می‌کند. شیخ طوسی در یکی از دو قولش فتوا داده است به حبس کودکان، زنان و از کارافتادگان اهل بغی به جهت اینکه دل‌هایشان فروریزد و جمعشان درهم شکند. بعضی از اهل سنّت مانند حنفیه و مالکیه نیز چنین فتوا داده‌اند. ۱ - آرای فقیهان شیعه۱. شیخ طوسی: اگر اسیر از اهل بغی فردی باشد که اهل جنگ نیست؛ مانند زنان، بچه‌ها، نوجوانان و بردگان عده‌ای گفته‌اند: حبس نمی‌شوند، بلکه آزاد می‌شوند؛ زیرا آنان اهل بیعت نیستند. برخی گفته‌اند: آن‌ها هم مانند جوانان، حبس می‌شوند و از نظر من این قول اقواست؛ چون با این کار دل‌هایشان فرومی‌ریزد و جمعشان از هم می‌پاشد و حکم کسانی هم که نمی‌جنگند، مانند زمین‌گیر و پیرمرد از کارافتاده، مانند زنان و کودکان است. ۲. همو: اگر از اهل بغی کسانی که اهل جنگیدن نیستند؛ مانند زنان، کودکان، زمین‌گیرها و پیرمردان از کارافتاده، اسیر شوند، حبس نمی‌شوند و شافعی دو قول دارد: در الامّ مثل قول ما گفته است. بعضی از اصحاب او گفته‌اند: زندانی می‌شوند؛ مثل جوانان رزمجو. دلیل ما این است که اصل، برائت ذمّه است و وجوب حبس، دلیل می‌خواهد. ۳. علّامه حلّی: اگر اسیر، کودک یا برده یا زن بود آزاد می‌شوند؛ چون از آنان مطالبۀ بیعت نمی‌شود؛ زیرا اهل جهاد نیستند، فقط ایشان به اسلام تعهد دارند. بعضی از عالمان گفته‌اند: مثل مردها حبس می‌شوند؛ چون با این کار دل‌هایشان درهم می‌شکند و حکم زمین‌گیر و پیرمرد از کارافتاده نیز چنین است. ۴. همو: اگر از اهل بغی کسی که اهل جنگ نیست؛ مانند زنان، کودکان، زمین‌گیرها و پیرمردان، اسیر شدند، شیخ در خلاف گفته است: حبس نمی‌شوند و گفته است: در میان اصحاب ما بعضی گفته‌اند: آن‌ها مانند جوانان جنگی، حبس می‌شوند و ابن جنید گفته است: اگر اسیر از اهل بغی، زن و کسی باشد که نمی‌کشد، تا پایان جنگ، حبس می‌شود و اقرب سخن شیخ است؛ زیرا اصل، برائت ذمّه است. ۵. شهید اوّل: اگر رزمنده‌ای از ایشان اسیر شد، حبس می‌شود تا جنگ تمام شود و اگر غیر رزمنده، مانند زنان، زمین‌گیرها، پیرمردان و کودکان اسیر شدند، آزاد می‌شوند. نظر نگارنده: گرچه حکم همان است که شیخ طوسی در خلاف گفته است و علّامه در تذکرة الفقهاء آن را به جهت اصل و عدم دلیل تایید کرده است، لکن اگر حبس باعث درهم شکستن گروه و فروپاشی قلب آنان شود، قول به جواز بعید نیست، اگر نگوییم واجب است به ویژه که این قول، قائلی همچون ابن جنید، شیخ طوسی در مبسوط و بعضی از اصحاب- آن‌طور که در عبارت علّامه حلّی به نقل از شیخ طوسی آمده- دارد. ۲ - آرای دیگر مذاهب۱. فیروزآبادی: اهل بغی … اگر کودک یا زنی (از آن‌ها) اسیر شد، نص می‌گوید: آزادش می‌کند و گفته شده: آنان را حبس می‌کند. [۶]
فیروزآبادی شیرازی، ابراهیم بن علی، التنبیه، ص۲۲۹.
۲. ابن قدامه: … اگر اسیر، اهل جنگ نباشد؛ مثل زنان، کودکان و پیرمردهای از کارافتاده، رهایشان می‌کند و بنابر یکی از دو وجه حبس نمی‌شوند و در وجه دیگر حبس می‌شوند؛ چون با این عمل دل‌های اهل بغی فرو می‌ریزد. [۸]
نک: شافعی، محمد بن ادریس، الامّ، ج۴، ص۲۱۹.
[۹]
مزنی، اسماعیل بن یحیی، المختصر، ص۲۵۷.
[۱۱]
شاشی، ابوبکر، حلیة العلماء، ج۷، ص۶۱۷.
۳. جزیری: حنفیه و مالکیه گفته‌اند: اگر زنی از اهل بغی در حال جنگ دستگیر شود حبس می‌شود و کشته نمی‌شود، مگر رزمندۀ مسلمان برای دفاع از خود او را بکشد. حبس شدن او به جهت معصیت و منع او از شرّ و فتنه است چون روایت شده از علی (علیه‌السلام) که در روز جمل فرمود: کاری به زن‌ها نداشته باشید. ۳ - پانویس
۴ - منبع• طبسی، نجم‌الدین، حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص۳۶۲-۳۶۴. رده‌های این صفحه : حقوق جزای اسلامی | حقوق زندانی | حقوق کیفری | زندان | فقه القضاء | مباحث حقوقی | مباحث فقهی
|